خلاقیت

برای یافتن ایده های خلاقانه و بکر از اجرای تکنیک های خلاقیت و ایده یابی باید تلاش گردد تا این جلسات به صورت مهیج و خلاقانه برگزار شود تا ذهن افراد از محدویت ها و قالب های ذهنی جدا گشته و راه حل های جدید و جالبی ارائه دهند.

تکنیک دلفی یکی از قدیمی‌ترین تکنیک‌های حل مسئله می‌باشد که اساس آن پیش بینی توسط کارشناسان است.
فرآیند سنتی دلفی را که در پیش بینی سناریوها به کار می‌رود، می‌توان به همان روش طوفان فکری انفرادی، برای خلق راهکارهای مختلف، تعبیر کرد.

برای آموزش رباتیک اینجا کلیک کنید.

یکی از راههای به دست آوردن ایده های خلاق، این است که مسئله را بسط و گسترش دهید.
این کار موجب می شود تا شما بخش های بیشتری از مسئله و دیگر حقایق مربوط به آن را ببینید و بدین ترتیب با تسلط کافی بر تمامی جوانب مسئله ایده های بهتر و بیشتری ارائه دهید.
برای بسط یا گسترش دادن یک مسئله، سلسله ای از پرسش ها را مطرح کنید که با کلمه «چیست» تمام می شود.

آیا می توانید از حواس پنجگانه خود (شنوایی، بویایی، چشایی، لامسه و بینایی) برای رسیدن به ایده هایی درباره مسئله- تان و چگونگی حل آن، استفاده کنید؟
با طرح پرسشهای زیر درباره مسئله خود، بینش ها و راه حل های احتمالی را که به نظرتان می رسد را نام ببرید

همه چیزهای فیزیکی را می توان به معادل های انرژی آنها تبدیل کرد. با ردیابی منشا آن ها تا منابع طبیعی و در نهایت تا خورشید، به عنوان منبع همه انرژی ها، می توانیم رابطه بین اجزای یک مسئله را بهتر درک نماییم. این درک بهتر می تواند به راه حل های جالبی منتهی شود.
برای مثال می خواهیم موضوع کفش و دو نوع مواد مورد استفاده در ساخت کفش را با این تکنیک ردیابی کنیم.

تکنیک SIL به وسيله هلموت اشليکسوپ از موسسه باتل فرانکفورت آلمان ابداع و طراحی شد.
حروف SIL یک سری واژه را در زبان آلمانی تشکیل می دهد که ترجمه آن به فارسی تقریبا چنین می شود: «انسجام متوالی اجزای مسئله».
این تکنیک برگرفته از طوفان فکری است که قوانین اولیه طوفان فکری در اجرای آن مصداق دارد.

تکنیک خلاقیت داستان نويسي بر روي تابلوي ديواري روش سازمان يافته مبتني بر طوفان فكري است. اين روش بي نهايت انعطاف پذير است و به راحتي مي توان آن را اصلاح كرد. در همه مراحل فرآيند حل مسئله به ويژه در خلق راه كارها و انتخاب از بين آنها مؤثر واقع مي شود.

کوله بار تجربه توسط IDEASCOPE کمبریج ماساچوست طراحی شد. در این روش حل کنندگان مسئله را در فضایی از تجربه قرار می دهند تا بهتر بتوانند مسئله را درک کنند و بنابراین راه حل های بیشتر و بهتری ارائه کنند. این تکنیک نوعی ترکیب تکنیک های ایفای نقش و طوفان فکری و بروز افکار است. کوله بار تجربه با شرکت کنندگان در مسئله سروکار دارد.

در این تکنیک بین مسئله یا موضوع مورد نظر و یک واژه که به طورتصادفی از فرهنگ لغات به دست می آید (یا چیزهایی که در اطرافمان می بینیم) ارتباطی اجباری برقرار می کنیم. انتظار می رود هنگام تلاش برای برقراری چنین ارتباطی ایده ها و نظرات جدیدی راجع به موضوع به دست آوریم، اما اگرموفق نشویم می توانیم واژه تصادفی دیگری را امتحان کنیم.

تکنیک چرا دقیقا مثل چراهای مکرر دوران کودکی است که کودکان برای گسترش فهم خود از دنیای اطرافشان، با روحیه و ذهن کنجکاوانه و پرسشگرانه از والدین و اطرافیان خود می پرسند.
در بزرگسالی نیز باید یاد گرفته ها، روشها و فرایندهای تکراری خود را زیر سوال ببریم.
بدین ترتیب بسیاری از مسائل و مشکلاتی که در اطرافمان به علت تکرار تبدیل به عادت شده، مورد واکاوی و تجزیه و تحلیل قرار می گیرد و موجب ایده یابی، ایده پردازی و حل مسائل می شود.

نمودار استخوان ماهی یا ایشیکاوا، روشی بسیار سودمند برای شناسایی و حل مسائل از طریق ایده پردازی است. این تکنیک توسط پروفسور کائورو ایشیکاوا از دانشگاه توکیو در سال ۱۹۶۰ با هدف قاعده مند کردن پروسه کنترل کیفیت طراحی شد. هدف اصلی این تمرین، شناسایی و تهیه فهرستی از کلیه علل احتمالی مساله مورد نظر است. این روش در درجه اول یک تکنیک گروهی شناسایی مسئله است اما توسط افراد به تنهایی نیز قابل استفاده است.
دلیل نام گذاری این فرایند به «استخوان ماهی» روش منحصر به فرد جمع آوری اطلاعات است که به صورت بصری مرتب می شود و زمانی که مساله و علل آن ثبت می شود، نموداری تشکیل می گردد که شبیه به اسکلت ماهی است.
این روش را می توان طی بیش از یک جلسه، از طریق طوفان فکری بررسی نمود. ایشیکاوا این فرایند را به عنوان فرایندی که «مساله خود را روی سر ماهی می نویسید و بعد یک شبه آن را می پزید» توصیف می کند.
روش انجام تکنیک:
۱- پس از شناسایی و تعریف مساله، آن را در داخل دایره و در سمت راست برگه کاغذ بنویسید.
۲- یک خط مستقیم به سمت چپ بکشید. (این خط شبیه به ستون فقرات ماهی است.)
۳- ساقه ها یا به عبارتی تیغه های ماهی را با زاویه ۴۵ درجه نسبت به خط ستون فقرات بکشید.
۴- هر یک از ساقه ها که علل مساله نام برده می شوند را از طریق طوفان فکری بررسی و واکاوی نمایید.
۵- در صورت لزوم می توانید برای تحلیل بیشتر هر علت ساقه و شاخه های اضافی را ترسیم نمایید.
۶- عللی که دارای حداقل پیچیدگی هستند با کمترین فاصله نسبت به سر ماهی و عللی که دارای بیشترین پیچیدگی هستند در قسمت دم ماهی، و علت هایی که بینابین هستند به صورت یک زنجیره پیوسته و از کمترین پیچیدگی به بالاترین پیچیدگی از سر ماهی تا دم ماهی بنویسید.
۷- پس از تکمیل نمودار، ساقه ها و شاخه ها را تجزیه و تحلیل کنید تا مساله یا مسائل واقعی که نیاز به حل دارند مشخص شود. اگر ابتدا مسائل ساده تر بررسی شوند، می توان قبل از پرداختن به مسائل پیچیده تر، آن ها را کنار گذاشت. اگر به این نتیجه برسید که علل معینی مهم تر از علل دیگر هستند، در مرحله ارائه راه حل های مختلف حل خلاق مساله، به این علت های مهم تر توجه بیش تری نشان دهید.
مزایای روش نمودار استخوان ماهی:
۱- حل کنندگانِ مساله را به بررسی تمامی اجزای مساله تشویق می کند.
۲- به نمایش روابط بین علل و اهمیت نسبی آن علل کمک می کند.
۳- به شروع فرایند خلاق کمک می کند زیرا توجه فرد یا افراد را معطوف به مساله می سازد.
۴- به شروع یک توالی منطقی برای حل مساله کمک می کند.
۵- دید کلی از مسئله می دهد.
۶- روشی را برای کاهش حیطه مساله به دست می دهد و به جای مسائل پیچیده، مسائل ساده تر را حل می کند.
۷- به افراد کمک می کند به جای این شاخه و آن شاخه پریدن، روی مساله واقعی تمرکز کنند.
یکی از دشوارترین مراحل خلاقیت، زمانی است که احساس می کنیم لزومی برای توقف نیست، ولی باید توقف کنیم.
در این تکنیک درست وقتی که سرتان درد نمی کند باید به سرتان دستمال ببندید. به عبارتی دیگر در حالیکه که مشکلی را حس نمی کنید، به تفکر و بررسی پرداخته و به وسیله درنگ خلاق سعی می کنید مسئله یا مشکلی را کشف کنید.

فرهیختگان

مسئله را تا آنجایی که می توانید به روشهای متعدد، تعریف کنید. شاید این کار به شما کمک کند که مسئله را از زاویه ای دیگر ببینید.
تعریف جدید را با صدای بلند بیان کنید. شاید از صدای خود چیزی را بشنوید که قبلاٌ به آن توجه نکردید. سعی کنید ببینید چه احساسی نسبت به مسئله دارید. وانمود کنید که نمیدانید مسئله چیست اما از بعضی از متغیرهای ذیربط آگاهید.
اکنون به عقب برگردید و آنچه را انجام داده اید ارزیابی کنید. آیا مسئله را طور دیگری می بینید؟http://www.fzs.ir/

تکنیک گروه اسمی (NGT) فرآیند گروهی کوچک سازمان یافته ای برای خلق ایده ها است. معضل بسیاری از جلسات ایده یابی، نفوذ و تحمیل نظرات و عقاید شخصی و یا اشخاص خاص در ایده های دیگران و تصمیم گیری ها و روند جلسه است.
می توان برای از بین بردن تأثیر و نفوذ یک شخص مقتدر و شخصیت قالب بر نتایج فرآیند خلق ایده گروه (خواه منشأ این تأثیر یک مقام رسمی باشد، خواه یک شخص) از تکنیک NGT استفاده کرد. تکنیک گروه اسمی از طریق فرآیندی که اظهار نظرات فرد را به توضیحات مختصر محدود می سازد و از یک برگ رأی مخفی برای انتخاب ایده ها از بین ایده های حاصل از طوفان فکری استفاده می کند، به این هدف نائل می شود. برای اینکه این تکنیک موثر واقع شود شرکت کنندگان باید بپذیرند که تصمیم گروه الزام آور است.
تکنیک NGT همانند روش طوفان فکری از یک گروه ۶ تا ۱۲ نفره استفاده می کند. رهبر گروه نقش دبیر جلسه را نیز ایفا می کند و پاسخهای گروه را در زمان مناسب، بر روی یک صفحه مناسب که برای همه شرکت کنندگان قابل مشاهده باشد، ثبت می کند.

برای ثبت نام در کلاس رباتیک در قم اینجا کلیک کنید.
فرآیند تصمیم گیری با استفاده از تکنیک گروه اسمی از چهار مرحله متمایز تشکیل می شود که می توان بسته به موقعیتهای مختلف، تغییراتی را در آن به وجود آورد :

گام اول: خلق ایده ها
رهبر یا سرپرست گروه مسئله، سؤال انگیزشی، یا دیگر موضوع کانونی را برای شرکت کنندگان مطرح می کند و آن را بر روی وایت برد یا دیگر سطوح نوشتاری می نویسد.
اعضای گروه، معمولاً ۵ تا ۱۰دقیقه فرصت خواهند داشت تا راه حلهای پیشنهادی خود را به صورت نگارشی ارائه دهند.
گام دوم: ثبت ایده ها
در گام دوم، ایده های خلق شده در نخستین گام به روش نگارش ایده ها، روی تخته یا هر وسیله دیگری ثبت می- شوند. سرپرست گروه از تک تک اشخاص می پرسد که اولین ایده در لیست او که هنوز به وسیله شخص دیگر ارائه نشده چیست. این فرایند آنقدر ادامه می یابد تا همه شرکت کنندگان لیست خود را تکمیل کنند و همه ایده ها روی تخته ثبت شده باشد.
گام سوم: تصریح ایده ها
هر ایده ای که در لیست تهیه شده در دومین گام به ترتیبی که نوشته شده است مورد بحث قرار می گیرد. به عنوان مثال، سرپرست گروه با اشاره به هریک از ایده های مورد بحث، از اعضا می پرسد آیا همه آن را کاملاً فهمیده اند. اگر سؤالی نباشد سرپرست به ایده بعدی می پردازد. هرگاه عضوی درباره موضوعی توضیحی بخواهند ارائه کننده ایده، مدت کوتاهی که معمولاً ۳۰ ثانیه تا یک دقیقه است، فرصت خواهد داشت تا پاسخ دهد. در صورت لزوم می توان وقت بیشتری به او داد. اما سرپرست باید مطمئن شود که این گفتگوها مختصر است و اینکه پاسخ دهندگان قصد ندارند ایده های خود را به سایر اعضا بقبولانند. این فرآیند تا زمانی ادامه می یابد که اعضا همه ایده ها را فهمیده باشند.

برای اطلاع از اخبار دوره ها و کلاس های رباتیک در قم اینجا کلیک کنید.
گام چهارم: رای گیری درباره ایده ها
از شرکت کنندگان درباره ایده ها رأی گیری مخفی می کنند بدین صورت که رهبر از یکایک اعضا بخواهد پنج ایده را که به نظر آنها بهترین می باشند بر روی کار ۵*۳ بنویسند و سپس برای جدول بندی و اعلام امتیازها به رهبر ارائه کنند. به طور معمول پنج تا ده راهکار که بر اساس رأی مخفی به عنوان «بهترین» تعیین می شوند بار دیگر رأی گیری و از بین آنها یک، دو، یا سه راهکار به عنوان «بهترین» برگزیده می شود یعنی دو دور رأی گیری ضروری است.